De eerste bewoners van Suriname: de Inheemsen

Inheemsen of indianen?
Voor de komst van de eerste Europeanen rond 1500, werd Amerika uitsluitend bewoond door de inheemsen. In Europa wordt voor deze bevolkingsgroep de term 'indianen' gebruikt. Deze term berust echter op een misverstand. Toen Columbus als eerste Europeaan voet zette in Amerika dacht hij in Indië (Oost-Azië) te zijn aangekomen. Zodoende noemde hij bevolking die hij hier tegenkwam 'indianen'. Tegenwoordig gebruiken de indianen in Suriname liever de benaming 'inheemsen', omdat ze deze naam beter vinden kloppen. Vandaar dat in deze webquest naast 'indianen' ook de term 'inheemsen' wordt gebruikt.


'De aankomst van Columbus', Albert Bierstadt

30.000 v. Chr.: de inheemsen komen in Amerika wonen
Het werelddeel Amerika is veel later door mensen bevolkt dan Afrika, Azië en Europa. 30.000 jaar geleden lag de zee tussen Amerika en Azië droog. Aangenomen wordt dat vanaf dat moment de eerste mensen naar Amerika trokken voor nieuwe jacht- en verzamelgebieden. In de loop van vele eeuwen verspreidden zij zich over heel Amerika.

8000 v. Chr.: de inheemsen komen in Suriname
Het is niet bekend wanneer de eerste inheemsen het gebied van het tegenwoordige Suriname bereikten. De tot nu toe oudste sporen van bewoning werden aangetroffen in het zuiden van Suriname. Men vond er stenen voorwerpen als pijl- en speerpunten, bijlen en messen. Geschat wordt dat deze voorwerpen horen bij jagers en verzamelaars die 10.000 tot 7000 jaar geleden hebben geleefd. Het is natuurlijk niet uitgesloten dat er in de toekomst nieuwe vondsten worden gedaan, waaruit blijkt dat de inheemsen al langer in dit gebied rondzwierven.

1000 v. Chr.: de Arowakken vestigen zich in het kustgebied
Geschat wordt dat ongeveer 6000 jaar geleden de inheemsen in het Amazonegebied naast het jagen en verzamelen ook aan akkerbouw gingen doen. Hierdoor kwam er meer voedsel en kon de bevolking groeien. Waarschijnlijk was de toenemende bevolking voor groepen inheemsen reden om naar nieuwe gebieden te zoeken. Waarschijnlijk trokken 3000 jaar geleden de eerste groepen inheemsen die tot het volk van de Arowakken hoorden, richting de kustvlakte van het noorden van Suriname. De Arowakken kregen het voor elkaar delen van de moerassige kustvlakte te veranderen in droge woonplaatsen en landbouwgrond. Een voorbeeld hiervan is de Hertenrits.

In de linker afbeelding zie je waar de Hertenrits zich bevindt.
De linkerafbeelding is het gele gedeelte op de kaart van Suriname.

1100 n.Chr.: de Caraïben vestigen zich in het kustgebied
Ongeveer 900 jaar geleden bereikten een ander inheems volk het gebied van de Arowakken. Deze inheemsen heten Caraïben. In deze kustvlakte verdreef de nieuwe stamgroep veel Arowakken van hun akkerbouwgronden. Aangenomen wordt dat de Arowakken hierdoor gedwongen waren over te gaan op een veel eenvoudigere manier van akkerbouw: de 'shifting cultivation'. Deze techniek namen ze over van de Caraïben. Toen ongeveer 500 jaar geleden de eerste Europeanen naar Amerika kwamen was er nog steeds geen einde aan de strijd tussen deze twee inheemse volken.

1550-1960: de inheemsen na de komst van de Europeanen
Naar schatting leefden er bij de komst van de eerste Europeanen 60.000 tot 70.000 inheemsen in Suriname. Anders dan op andere plekken in Amerika zijn de indianen in Suriname niet massaal uitgeroeid. Toen de Engelsen als eerste kolonisten in Suriname kwamen, dreven ze op vriendschappelijke wijze handel met de inheemsen. Toch is vanaf die tijd het aantal inheemsen in Suriname aanzienlijk verminderd. Tegenwoordig leven er nog maar 12.000 inheemsen in Suriname. Deze daling in bevolking heeft vooral te maken met de twee oorzaken die hieronder staan.

1. In tegenstelling tot de Engelsen, hebben de Nederlanders wel oorlog gevoerd met de inheemsen. Reden hiervoor was dat de Nederlanders de inheemsen dwongen slavenarbeid te verrichten op de plantages. De inheemsen kwamen hier tegen in opstand.
2. Daarnaast nam het aantal indianen af door ziekten als pokken en mazelen. Dit zijn ziekten die door de Europeanen waren meegenomen en waar de inheemsen geen weestand tegen hadden.
   

Jaren '60: de inheemsen komen in contact met de westerse cultuur.
Tot de jaren zestig had je een sterke scheiding tussen de indianen die in het kustgebied woonden en de indianen die in het binneland woonden. De indianen van het binnenland (bovenlandse indianen) hadden slechts heel af en toe contact met westerlingen. Veel meer contact was er met de bosnegers, van wie ze gereedschappen, kleding en sieraden kochten. De inheemsen kregen pas echt contact met de Europeanen vanaf de jaren zestig. Vanaf dat moment kwam er een Amerikaanse zendingsgenootschap dat in het binnenland van Suriname een aantal zendingsposten stichtte. Vanuit de gedachte inheemsen betere levensomstandigheden te bieden, konden de indianen in deze posten onder andere godsdienstonderwijs volgen en medische zorg krijgen. Veel inheemsen hebben hun zwervende bestaan opgegeven, en zijn zich gaan vestigen in dorpen waar de zendingsposten stonden.

Een basisschool in het inheemse dorp Galibi.
In heel Suriname krijgen kinderen les in het Nederlands.

De huidige inheemsen
Tegenwoordig wonen de meeste inheemsen in de kustvlakte of in Paramaribo. In Paramaribo, waar ze meestal behoren tot de laagstbetaalde arbeiders, hebben ze dezelfde levenswijze aangenomen als de andere stadsbewoners. In de inheemse dorpen in de kustvlakte is de westerse invloed overal merkbaar. Veel indianen hebben de katholieke godsdienst aangenomen en combineren deze met eigen godsdienstige gebruiken. Ook huishoudelijke artikelen, werktuigen, radio's, buitenboordmotoren en zelfs tractoren zijn er te vinden. Hoe verder inheemsen in het binnenland wonen, hoe primitiever ze leven.

Deze inheemsen hebben inkopen gedaan in de bewoonde kuststreek en gaan nu weer met een moterboot naar hun dorp.

Het voortbestaan van de inheemsen
Om geld te verdienen en westerse artikelen te kunnen kopen trekken veel jongeren tegenwoordig naar de stad. Het gevaar bestaat dat de inheemse dorpen op den duur leeg zullen bloeden.

Een ander gevaar voor het voortbestaan van de inheemsen is dat deze bevolkingsgroep in het verleden weinig gesteund is door de overheid. Voor de overheid waren de belangen van de inheemsen niet belangrijk. Uiteindelijk ging het slechts om enkele duizenden mensen die bovendien ver van Paramaribo woonden. Gelukkig houdt de overheid tegenwoordig steeds meer rekening met de belangen van de inheemsen. Dit is sterk verbeterd sinds de indianen internationale bescherming krijgen. Onder andere de Dag van de Inheemsen draagt er toe bij dat men in Suriname steeds meer opkomt voor de rechten van de eerste bewoners van Suriname.

klik hier voor informatie over de inheemse culturen

Terug